Siber Güvenlik Kanun teklifi görüşmelerinde basına sansür gündemi

Milli Savunma Kurulunda görüşülen Siber Güvenlik Kanunu Teklifi, 8 Ocak 2025 tarihinde Resmi Gazete’de Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kurulan Siber Güvenlik Başkanlığı’nın kuruluş temellerinin ve idare biçiminin belirlenmesi için hazırlanmış ve 10 Ocak’ta Meclis’e sunulmuştu.

TBMM Ulusal Savunma Komisyonu’nda bugün görüşülmeye başlanan 21 maddelik “Siber Güvenlik Kanunu Teklifi‘nin 16. hususuna basın özgürlüğü zedeleyeceği için itiraz geldi.

CHP Kayseri Milletvekili Aşkın Genç, itirazını şu tabirlerle lisana getirdi:

“16. unsur kapsamında yer alan cezai yaptırımların öngörülebilirlik ve türel bellilik unsurlarına uygun olmadığı tarafında önemli telaşlarımız bulunmaktadır. Bilhassa, “veri sızıntısı olmadığı halde bu tarafta algı oluşturma” üzere soyut bir kavramın hata kapsamına alınması, uygulamada keyfi yorumlara ve türel belirsizliklere yol açma riski taşımaktadır. Hatanın ispatı, bağımsız kontrol sistemlerinin ve uzman raporlarının dayanağı olmadan mümkün değildir. Bunun yanı sıra, cürüm ögelerinin belirlenmesinde keyfi uygulamalara açık bir düzenlemenin kabul edilmesi, yargı süreçlerinde karmaşıklığa neden olacaktır. Bu düzenlemenin Anayasa’nın temel hak ve özgürlükleri müdafaa altına alan kararlarına karşıtlık teşkil etmesi de olasıdır.

“DEMOKRATİK TOPLUMUN TEMEL TAŞI OLAN BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNE ‘DİJİTAL SANSÜR KILICI’”

Bu noktada temel bir soruyu sormak durumundayız. Siber güvenlik tedbirleri alınırken birey hakları, basın özgürlüğü ve haber alma hakkı nasıl bir istikrara oturtulacaktır? Bir yandan, toplumun ve devletin dijital güvenliğini sağlama yükümlülüğümüz var; başka yandan da Anayasa’nın 26. unsuruyla korunan tabir özgürlüğünü teminat altına almak zorundayız. Ancak, Siber Güvenlik Kanunu Teklifi’nin 16. hususu, bu dengeyi bozacak ve gazetecilik mesleğini önemli bir tehdit altına sokacak düzenlemeler içermektedir. Bu haliyle 16. husus, demokratik toplumun temel taşı olan basın özgürlüğüne ‘dijital sansür kılıcı’ indirme riski taşımaktadır.

“HALKIN HABER ALMA HAKKI DA AĞIR BİR DARBE ALACAK”

Özellikle devlet kurumlarındaki yolsuzluk, usulsüzlük yahut güvenlik açıkları üzere kamu faydasına olan bilgileri araştıran ve yayınlayan gazeteciler, bu düzenleme kapsamında kolay kolay suçlanabilir. Bir yetkilinin kolay bir açıklamasıyla ‘veri sızıntısı olmadığı’ beyan edildiğinde, bu durumu sorgulayan ya da haberleştiren gazetecilerin mahpus cezasıyla yüz yüze kalabileceği bir ortam yaratılmaktadır. Böylesi bir atmosferde, yalnızca gazeteciler değil, birebir vakitte halkın haber alma hakkı da ağır bir darbe alacaktır.

“DÜZENLEME, OTOSANSÜR DALGASI YARATABİLİR”

Bu düzenleme, gazetecilerin özgür bir formda çalışmasını engelleyecek bir otosansür dalgası yaratabilir. Bu hususla, gazetecilerin, gerçekleri ortaya çıkarmak yerine, muhtemel cezai yaptırımlardan korunmak için sessiz kalmak zorunda olacağı bir nizamın kapıları aralanmaktadır. Bu sadece gazetecileri değil, birebir vakitte demokrasiyi de tehlikeye atan bir durumdur. Unutulmamalıdır ki, tabir özgürlüğü olmadan güvenlik önlemleri yalnızca baskı düzenekleri haline gelir. Bu nedenle, unsur kesinlikle tekrar düzenlenmeli, kamu faydasına çalışan gazetecilerin özgürlüklerini koruyacak net sonlar çizilmelidir. Demokratik bir toplum, lakin özgür bir basınla ayakta kalabilir. Bu düzenleme, gazetecileri değil, gerçekleri susturmanın bir aracı olmamalıdır.

Bu unsur kapsamında yetkililerin rastgele bir inceleme ya da bağımsız kontrol olmaksızın ‘veri sızıntısı olmadığı’ biçimindeki bir açıklaması, bu durumu sorgulayan ya da eleştiren bireylerin cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalmasına neden olabilir. Bu durum hem türel güvenlik unsuruna hem de tabir özgürlüğüne önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Hukukun temel prensiplerinden biri olan masumiyet karinesi, bireylerin suçluluğunun bağımsız bir mahkeme kararıyla kanıtlanmasını koşul koşar. Fakat, bu düzenlemenin mevcut haliyle bireylerin haklarının ihlal edilmesi riskini barındırdığı açıktır. Bu düzenlemenin getirdiği belirsizlikler, adalet hissinin zedelenmesine ve toplumsal itimadın sarsılmasına yol açabilir. Ayrıyeten, düzenlemenin bireyleri suçluluklarını ispatlama yükümlülüğü altına soktuğu bir durumda, masumiyet karinesinin ihlal edilmesi riskiyle karşı karşıya kalabiliriz. Bu nedenle, cürmün tarifinin ve kapsamının netleştirilmesi, bağımsız kontrol sistemlerinin devreye sokulması elzemdir.