Toplamı 600 milyar dolarlık tarihin en büyük savunma anlaşması

ABD Başkanı Donald Trump’ın dün Körfez ülkelerinin birinci durağı olan Suudi Arabistan ziyaretinde ABD ile Suudi Arabistan ortasında bir dizi muahede imzalandı. Muahedenin tam 600 milyar dolar meblağında olduğu belirtiliyor.

Kritik madenlere erişimden güç güvenliğine kadar çeşitli alanları kapsayan bu muahedeler ortasında Beyaz Saray’ın “tarihin en büyük savunma anlaşması” olarak tanımladığı, Washington’un Riyad’a gelişmiş silahlar tedarik edeceği 142 milyar dolarlık bir savunma muahedesi da yer alıyor.

Trump bilindiği üzere Başklanlığı da bir ticari faaliyet olarak görüyor. Körfez ülkelerine yaptığı bu çeşitteki hedefi da karlı ticaret mutabakatları yapmaktı. Suudi Arabistan’la imzaladığı mutabakatla bunu başarmış görünüyor. Çok da memnun olduğu, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Salman’la görüşme sırasında “birbirimizi çok seviyoruz” demesinden muhakkak.

Trump rekor sayılacak bir meblağda muahede imzalanmasına karşın hala gözü doymamış olacak ki Muhammed bin Salman’dan ABD’ye yatırım taahhüdünü 1 trilyon dolara çıkarmasını da istedi. Bunu birkaç defa lisana getirmişti Trump.

İmzalanan muahedesi Suudi Arabistan’a “bir düzineden fazla ABD savunma firmasından savaş teçhizatı ile hizmetler” sağlayacak. Bu hizmetler ortasında “hava kuvvetlerinde ilerleme/uzay yetenekleri”; hava/ füze savunması; deniz/kıyı güvenliği; hudut güvenliği; bilgi/iletişim sistemlerinde iyileştirmeler yer alacak. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada mutabakatın ayrıyeten Suudi Silahlı Kuvvetleri’nin kabiliyetlerini arttırmak için “kapsamlı eğitim ile destek” de öngördüğü kaydediliyor.

Anlaşmanın bilinmeyen bir tarafı da Suudi Arabistan’ın uzun müddettir talep ettiği gelişmiş F-35 savaş uçaklarının satışını içerip içermediği. Bu, Riyad için epey kıymetli. Zira ABD silahlarının en büyük alıcısı pozisyonunda olmasına karşın Suudi krallığın hala İsrail’in kullanabildiği bu uçaklara erişimi yok.

Anlaşma kapsamında Suudi Arabistanlı DataVolt şirketi ABD’de yapay zekâ bilgi merkezleri ile güç altyapısına 20 milyar dolar yatırım yapmayı planlarken, Google, Oracle, Salesforce ile Uber üzere önde gelen şirketler de her iki ülkedeki teknolojilere 80 milyar dolar yatırım yapacak.

Anlaşmaya ayrıyeten Amerikan şirketleri Hill International, Jacobs, Parsons ile AECOM’un Suudi Arabistan’da üstlendikleri, ortalarında Kral Salman Milletlerarası Havalimanı’nın da bulunduğu altyapı projeleri de dahil olup, ABD’nin toplam hizmet ihracatı 2 milyar doları bulacak.

Beyaz Saray’a nazaran öteki ihracatlar ortasında GE Vernova’nın 14.2 milyar dolar kıymetindeki gaz türbinleri, güç tahlilleri ile Suudi şirketi AviLease için 4.8 milyar dolar pahasında Boeing 737-8 yolcu uçağı da yer alacak. Ayrıyeten, sıhhat hizmetleri şirketi Shamekh IV Solutions, yüksek kapasiteli bir IV sıvı tesisi kurmak üzere Michigan’daki bir tesis de dahil olmak üzere 5.8 milyar dolar yatırım yapacak.

Yatırım iştiraki aracılığıyla 5 milyar dolarlık güç yatırım fonu, 5 milyar dolarlık New Era Havacılık ve Savunma Teknoloji Fonu ile 4 milyar dolarlık Enfield Sports Global Spor Fonu da dahil olmak üzere dala özel çeşitli fonlar oluşturulacak.

Kim ne derse desin Trump hakikaten de bu işi biliyor. İnanılmaz bir müzakereci olduğuna dair ileri sürdüğü tezinde haksız sayılmaz pek. Şu son mutabakat Amerika’nın ekonomik egemenliğini, global tesirini güçlendiren tarihi bir muahededir sahiden.

Tarihidir lakin sermayeler ortası bir alışveriş olduğu için her iki ülkenin halklarının faydasına da değildir olağan.