Yeni Soğuk Savaş hızlandı: ABD’nin hegemonya mücadelesi
Hala o saftirik niyet prestij görüyor; önemli ciddi Donald Trump’ın bilhassa Çin’i gaye alan Ticaret savaşının sonunun globalleşmeyi bitireceğini umanlar var. Tıpkı kanıda olmamakla birlikte tekrar de bekleyip görelim o denli olup olmayacağını.
Ancak su götürmez bir gerçek var ki o da Trump’ın Çin’le savaşı global hegemonya için alevlendirdiğidir. Rusya’ya yakınlaşmasının nedeni de Trump’ın Putin sevgisinden çok Çin’i zayıf düşürmek emeliyle Rusya ile Çin ortasının açmayı denemesidir.
Gümrük tarifelerindeki değişiklik Trump’ın son/büyük silahıdır elbette. İki ülke yaklaşık 600 milyar dolarlık mal ile 70 milyar dolara yakın hizmet alışverişinde bulunuyor. Bu durum, iki ülke ortasındaki tansiyonu tırmandırmayı engelleyen bir faktördü. Trump global hegemonyayı ele geçirme ismine bu paradigmayı değiştirmeye kalktı. Hasebiyle içinde bulunduğumuz yüzyılın büyük güç uğraşı hem çalkantılı hem de dönüştürücü bir kademeye girmiş oldu.
Şu çok net; ABD Çin’in yükselişini denetim altına almaya çalışıyor. Çin de elbette buna karşı duruyor. Yani yaşanan rekabet doğal elbette. Bu rekabetin askeri, siyasi, ticari manada nasıl seyredeceğini şimdi biliyor değiliz. Bahsin uzmanları, ekonomik karşılıklı bağımlılığın tansiyonu azaltmada kritik bir faktör olduğunu söylüyor. Bunun çözülmesinin iki güç ortasındaki rekabeti istikrarsızlaştıracağını söyleyenler de var.
Gerilim artıyor ancak bunun silahlı çatışmaya dönüşmeyeceğine inanan çok. Bendeniz de o denli düşünenlerdenim. Zira Trump’ın bu adımı ABD’nin ne kadar zayıf olduğunu da gösteriyor. Yirmi yıldan fazla bir müddettir bu yüzden Çin’in makroekonomik siyasetini değiştirmeye çabalıyor. Başarılı oldu mu pekala? Hayır. Olmadı. Olacak üzere de görünmüyor. ABD askeri manada hala Çin’den üstün. Ancak Pekin de -geçen yazımda kelam ettiğim gibi- hem hipersonik silahlar tipi üzere gelişmelerle askeri açıdan hem de DeepSeek yapay zeka modeli üzere yeniliklerle teknolojik açıdan fevkalade gücünü sergiledi.
Atlanmaması gereken bir mevzu da şu; Trump’ım özel olarak Çin’e yönelik olmak üzere aldığı kararlar müttefikleri ortasında ABD aleyhine bir güvensizlik dalgasına da yol açtı. ABD artık sağlam bir dost değil. Elinde yalnızca kaba güç olan bir üstün devlet. ABD’nin Asya-Pasifik bölgesindeki müttefikleri Çin’e karşı adımlarını kendi çıkarları açısından destekleyebilir doğal. Fakat onlar da ABD’ye daima bağımlı olmanın ziyanlarını uzun vakittir çekiyor. Daha ne kadar çekerler, bilinmez.
Çin’in elindeki araçların Trump tarafından tetiklenen çatışmada Pekin’e avantaj sağlayabileceğine inanmamak için neden yok. Zira Çin birden fazla cephede güçlü silahlara sahip. Uzun müddetli bir çatışmada denetimi elinde tutma marifeti de var. Trump için kolay lokma olmadığı da biliniyor.
Bakın, gümrük vergisi savaşı devam ederse Çin doğal ki ekonomik olarak ziyana uğrayacak lakin Çin de gibisi adımlar atarsa,ABD üretemediği, öteki yerlerden de kısa müddette tedarik edemediği temel mallarda kıtlıkla karşı karşıya kalabilir. Latife değil, bu çeşit bir tedarik zinciri çöküşü riski epey büyük. Esasen bu yüzden Trump yakın vakitte çok çeşitli teknolojik eserlere yönelik gümrük vergilerini geri çekme kararı aldı. Yani ABD başlattığı saldırıyı sürdürmede zorluklarla karşılaşabilir.
Hatırlayalım; ABD ağır borçlu bir ülke. ABD borçlarının faiz oranlarındaki bir artışın büyük yansımaları olabilir. Bunun alternatifi olan temerrüt ise ABD’nin global finans sistemindeki merkezi rolünü, otoritesini zayıflatacaktır.
İki ülke ortasındaki ticaret savaşaının sonuçları ile şimdi yüzleşmiş sayılmayız. Bekleyip, göreceğiz.
Trump’ın bitireceği sanılan globalleşme ne menem bir globalleşmedir başım basmıyor ancak bildiğim şu ki, Amerika’yı yine büyük yapayım derken, global hegemonyayı tekrar kazanayım diye hayal kurarken Trump meskendeki bulgurdan olabilir.
Reel siyaset bu türlü bir şeydir. Çatışmaların nasıl başladığı bilinir ancak nasıl biteceği bilinemez.
İnanmayan Putin’e baksın.
Bakan onda Trump’ı da görebilir.